Uykusuz geçen bir gece, sadece yorgunluk değil; beyin sağlığı açısından da ciddi etkiler doğurabiliyor. Norveçli ve Alman araştırmacılardan oluşan bir ekip, bir gecelik uykusuzluğun bile beynin yaşını görünürde 1 ila 2 yıl ileriye taşıdığını ortaya koydu.
Bilim insanları, yaşları 19 ila 39 arasında değişen 134 sağlıklı gönüllünün beyin MR verilerini analiz etti. Araştırmada, gönüllüler farklı uyku düzenlerine göre gruplara ayrıldı:
-
24 saatlik tam uykusuzluk,
-
Bir gecede sadece 3 saat uyuma (kısmi yoksunluk),
-
5 gece boyunca her gece sadece 5 saat uyuma (kronik yoksunluk)
-
Her gece 8 saat uyuyan kontrol grubu.
Katılımcıların beyinleri her gece değerlendirilirken, daha önce 3 binden fazla kişiden toplanan verilerle eğitilmiş bir yapay zekâ algoritması kullanılarak her bireyin "görünürdeki beyin yaşı" tahmin edildi.
Beyin yaşı artıyor, ama geri dönebiliyor
Araştırma sonucunda, tam uykusuz kalan bireylerin beyin yaşının ortalama 1-2 yıl arttığı görüldü. Ancak sevindirici haber: Bu değişim kalıcı değil. Bilim insanları, yalnızca bir gece kaliteli uyku alan bireylerin beyin yaşlarının tekrar normal seviyelere döndüğünü açıkladı.
Kısmi ve kronik uyku yoksunluğu gruplarında ise bu derece belirgin bir yaşlanma gözlemlenmedi. Araştırmacılar, bu durumun daha karmaşık değişkenler içerdiğini ve uzun vadeli etkilerin farklı şekillerde ortaya çıkabileceğini belirtiyor.
Uzmanlardan uyarı
Araştırmacılar yaptıkları açıklamada, “Üç farklı veri kümesinde, tam uyku yoksunluğu sonrasında beyin yaşının tutarlı şekilde arttığını gözlemledik. Bu değişim, uyku süresi ve kalitesindeki farklılıklarla doğrudan ilişkili” ifadelerini kullandı.
Bu çalışma, özellikle yoğun tempolu yaşam tarzının sağlığa etkileri konusunda önemli bir uyarı niteliği taşıyor. Uzmanlar, beyin sağlığını korumak ve bilişsel yaşlanmayı önlemek için düzenli ve kaliteli uykunun hayati olduğunu vurguluyor.