Sanat üretiminde devrim niteliğinde bir dönüşüm yaşanıyor. Midjourney, DALL·E, Stable Diffusion gibi yapay zekâ sistemleri, birkaç kelimelik komutlarla saniyeler içinde görsel eserler oluşturabiliyor. Sadece Stable Diffusion üzerinden bugüne kadar 12,5 milyar görsel üretildi. Bu devasa üretim, sanatçılığın sınırlarını yeniden tanımlıyor.
Ancak bu durum, sanatçıların mesleki geleceğini sorgulamalarına neden oluyor. Çünkü bu sistemler, daha önce internette yer alan milyonlarca sanat eserinden “beslenerek” öğreniyor. Bu da ciddi telif hakkı tartışmalarını beraberinde getiriyor.
Sanatçılardan protesto: “Bu bir hırsızlık”
Yapay zekânın sanat üretiminde kullanılmasına karşı çıkan birçok sanatçı, “NoAI” etiketiyle çalışmalarının izinsiz şekilde veri setlerinde kullanılmasına tepki gösteriyor. Özellikle dijital platformlarda yayımlanan eserlerin, sanatçının onayı alınmadan eğitilen yapay zekâ sistemlerinde kullanılması, “dijital emeğin sömürülmesi” olarak görülüyor.
Galeriler, müzeler ve robot ressamlar
Teknolojiye karşı mesafeli duranlar kadar, onu sanatsal bir araç olarak benimseyenler de var. Örneğin New York’taki dünyaca ünlü Sotheby’s müzayede evinde, Ai‑Da adlı yapay zekâ destekli robotun yaptığı bir Alan Turing portresi 1 milyon dolardan fazla bir fiyata alıcı buldu.
Öte yandan, yapay zekâ sanatında dünya çapında tanınan Türk sanatçı Refik Anadol’un öncülüğünde ABD’de “Dataland” adlı bir yapay zekâ sanatı müzesi kuruluyor. Bu tür girişimler, yapay zekânın artık sanat dünyasında kabul gören bir üreticiye dönüştüğünü gösteriyor.
İnsan ve makine işbirliği: Hibrit sanat dönemi
Yapay zekâyı bir tehdit değil, araç olarak gören sanatçılar da var. Miami’de yaşayan fotoğraf sanatçısı Dahlia Dreszer, Midjourney ve Stable Diffusion kullanarak, kendi tarzını yapay zekâya “öğretip” dijital sanat serileri oluşturdu. Londra'da yaşayan ressam David Salle ise geçmiş eserlerini yapay zekâya yeniden yorumlatarak, “insan-makine ortak yapımı” tablolara imza atıyor.
Bu işbirliği, klasik yaratım anlayışının dışında; yeni bir estetik anlayış ve teknik hibritlik sunuyor.