İran ile Avrupa ülkeleri arasındaki nükleer anlaşma gerilimi giderek artıyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 2015 tarihli nükleer anlaşma kapsamındaki “tetik mekanizması” tehdidinde bulunan İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan E3 ülkelerini sert bir dille eleştirdi. Erakçi, bu ülkelerin anlaşmayı ihlal ettiklerini ve BM yaptırımlarını yeniden devreye sokacak yasal bir zeminlerinin olmadığını savundu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve AB Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’a gönderdiği mektupta, E3’ün anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini, ABD’nin İran’a yönelik politikalarını desteklediğini belirtti. Sosyal medyada paylaştığı mesajında ise, “E3’ün nükleer anlaşma ve 2231 sayılı BM kararı mekanizmalarını harekete geçirmek için herhangi bir yasal, siyasi ve ahlaki dayanağı yok” ifadelerini kullandı.
"E3 ülkeleri azami baskı politikasına destek verdi"
Erakçi, E3 ülkelerinin ABD’nin ‘azami baskı’ politikasına destek vererek anlaşmadaki rollerinden vazgeçtiğini, bu durumun BM Güvenlik Konseyi’nin daha önce kaldırdığı yaptırımların yeniden uygulanmasına yönelik tüm girişimleri geçersiz kıldığını vurguladı.
2018’de ABD’nin anlaşmadan çekilmesinden sonra Avrupa’nın yükümlülüklerini yerine getirmesini beklediklerini belirten Erakçi, “E3 taahhütlerinden caydı ve ABD’nin baskı politikalarına destek verdi. Bu sicille hareket eden ülkelerin iyi niyet iddiası kabul edilemez” dedi.
Ayrıca Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in İsrail saldırılarına ilişkin “Bu, İsrail'in hepimiz için yaptığı kirli iş” sözlerine de değinen Erakçi, İran’ın bu tür sorunlarla baş edebilecek kapasitede olduğunu ancak diplomasi kapısının hâlâ açık olduğunu kaydetti.
2015’te İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşma, İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak ABD, 2018’de tek taraflı olarak anlaşmadan çekilmiş ve yaptırımları yeniden devreye sokmuştu. Avrupa ülkeleri anlaşmayı koruma sözü verse de pratikte gerekli adımları atmadı.
İran, 2019’dan itibaren anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurdu, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırdı. E3 ülkeleri ise yaptırımları yeniden devreye sokma tehdidinde bulunuyor. Ancak tetik mekanizmasının uygulanma süresi 18 Ekim’de sona erecek.
Bu gelişmeler ışığında İran ile E3 ülkeleri arasında dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yeni nükleer müzakerelerin hafta sonu Avrupa’da yapılması bekleniyor.
