Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2005’ten 2023 yılına kadar kamuoyuna açıkladığı ‘Yazılı Medya İstatistikleri’, 2024 yılından itibaren Basın İlan Kurumu’nun (BİK) idari kayıtları kullanılarak ‘Süreli Yayın İstatistikleri’ başlığıyla yayımlanmaya başladı.
Hazırlanan çalışmayla BİK’teki süreli yayınlara ilişkin sayısal veriler, gazetelerin tirajları, internet haber sitelerinin ziyaretçi trafikleri, resmî ilan ve reklamların yıllara göre adet ve tutarları, içerik türleri, istihdam edilen basın çalışanı sayısı, kadın-erkek istihdam oranı, basın çalışanlarının eğitim durumları ve kadro ünvanları listelendi.
İnternet haber siteleri de bu yıl ilk kez çalışmaya dâhil edildi. Resmî ilan ve reklam yayımlayarak kamu desteği alan yayınlara ilişkin bilgiler ışığında Türk basınının genel görünümü özetlendi.
Süreli yayın sayısı azaldı
2024’te 753’ü gazete, 349’u da internet haber sitesi olmak üzere toplam bin 102 süreli yayın mevzuattaki kriterleri sağlayarak BİK sisteminde resmî ilan yayımladı. Sadece resmî reklam yayımlayan gazete, dergi ve internet haber sitesi sayısı ise 938 oldu. 2023 yılında 2 bin 79 olan süreli yayın sayısı yüzde 1,8 oranında azalarak 2024 yılında 2 bin 40 oldu.
Gazetelerin son durumu…
753 gazetenin yüzde 95,9’i yerel kategorisinde yer alarıken, yüzde 3’ü yaygın, yüzde 1,1’i ise bölgesel yayınlardan oluştu. Gazetelerin yayımlanma sıklığına bakıldığında ise 456’sının günlük, 297’sinin haftada 2 ila 6 gün arasında değişen periyotlarla yayımlandığı istatistikte yer aldı.
349 internet haber sitesinin yüzde 4,6’sı Genel Kategoride yer aldı. Diğer kategorilerin dağılımı ise şu şekilde oldu:
1. Kategori: Yüzde 5,4
2. Kategori: Yüzde 5,2
3. Kategori: Yüzde 35,2
4. Kategori: Yüzde 22,4
5. Kategori: Yüzde 27,2
İstanbul ilk sırada yer aldı…
En çok süreli yayın olan iller sıralamasında 372 yayınla birinci sırada bulunan İstanbul’u 109 yayınla Ankara, 97 yayınla Bursa, 93 yayınla Balıkesir, 89 yayınla İzmir, 82 yayınla Kahramanmaraş, 58 yayınla Konya, 54’er yayınla Kocaeli ve Antalya takip etti.
Resmî reklam yayınlarının sayısı…
Türkiye genelinde resmî reklam yayımlayan gazete ve dergi sayısı toplam 474 oldu. En çok dergi 251 ile İstanbul’da yayımlanıyor. Ankara 71 dergi ile ikinci, İzmir de 39 dergi ile üçüncü sırada yer alıyor. Bu yayınların 16’sı günlük, 59’u haftalık, 43’ü 15 günlük, 246’sı aylık, 64’ü iki aylık, 46 tanesi de üç aylık periyotlarla okuyucuya ulaşıyor.
Sadece resmî reklam yayımlayan 464 internet haber sitesinden 69’u Kahramanmaraş’ta, 64’ü Bursa’da, 44’ü İstanbul’da, 33’ü Balıkesir’de, 31’i de Kocaeli’de bulunuyor.
Tirajlar düşmeye devam ediyor…
Gazetelerin 2024 yılındaki toplam tirajı, 2023’e göre göre yüzde 27,5 oranında düşüş göstererek 462.707.383 olarak gerçekleşti.
Yaygın statüdeki 23 gazete 370.522.910, 722 yerel gazete 90.178.456 adet, 8 bölgesel gazete ise 2.006.017 adet satış rakamına ulaştı.
BİK Analitik ölçüyor istatistikler belirleniyor
Basın İlan Kurumu’nun dijital ölçümleme sistemi olan BİK Analitik tarafından internet haber sitelerinde yapılan trafik analizleri, bu yıl itibarıyla resmi istatistiklere dâhil edilerek ilk kez kamuoyuna sunuldu. Bu sayede dijital basın verileri ilk kez görünüm kazandı.
İnternet haber siteleri toplam 9.292.640.555 tekil ziyaretçi tarafından ziyaret edilerek; 46.714.549.465 adet sayfa görüntülenmesi gerçekleştirildi.
Toplam tekil ziyaretçi trafiğinin; yüzde 56,1’i Genel Kategorideki internet haber sitelerinde oluşurken, yüzde 14,6’sını 1. Kategori, yüzde 3,2’sini 2. Kategori, yüzde 17,1’ini 3. Kategori, yüzde 6,2’sini 4. Kategori, yüzde 2,8’ini ise 5. Kategorideki internet haber siteleri elde etti.
Yayın türü rakamları…
Ülke genelindeki 2 bin 40 süreli yayın içeriklerine göre tasnif edildiğinde, bin 812 yayının ‘siyasi-haber-güncel’ içerik türünde yayım yaptığı görüldü.
Resmî ilan yayımlayan 753 gazetenin tamamı siyasi-haber-güncel içerik türünde yayımlanırken; dergi vasfındaki 474 yayından 261’i siyasi-haber-güncel , 85’i sektörel-mesleki, 47’si kültür-turizm-tanıtım, 32’si ekonomi-ticaret-finans, 16’sı fikir-sanat, 12’si magazin-moda-alışveriş, 10’u spor, 6’sı bilim-bilişim-teknik, 4’ü ise sağlık ve diğer 16 yayın ise farklı içerik türleri altında sınıflandırıldı.
813 internet haber sitesinden 798’i siyasi-haber-güncel, 7’si sektörel-mesleki, 4’ü spor, 4’ü de ekonomi-ticaret-finans içerik türünde okurlarının ilgisine sunuldu.
Basında kadın istihdam oranı yüzde 39
Gazete ve internet haber sitelerinde çalışan 7 bin 719 basın çalışanının 3 bin 13’ünü kadınlar oluşturdu. Gazetelerde bin 599’u kadın ve 2 bin 716’sı da erkek olmak üzere toplam 4 bin 315, internet haber sitelerinde ise bin 414’ü kadın bin 990’ı da erkek olmak üzere toplam 3 bin 404 basın çalışanı istihdam edildi.
Kadro dağılımı şöyle oldu…
Gazetelerde çalışanların yüzde 44,5’i muhabir, yüzde 26,4’ü sayfa editörü, yüzde 19,4’ü yazı işleri müdürü, yüzde 7,4’ü yazar, yüzde 2,1’i de haber müdürü kadrosunda görev aldı.
İnternet haber sitelerinde istihdam edilenlerin yüzde 39,7’si muhabir, yüzde 36,4’ü internet editörü, yüzde 11’i sorumlu yazı işleri müdürü, yüzde 9,5’i yazar, yüzde 3,4’ü de haber müdürü kadrosunda çalıştı.
Basın çalışanlarının eğitim durumu
Basın çalışanlarının eğitim düzeyleri incelendiğinde ise yüzde 43,8 oranıyla büyük çoğunluğunun lisans seviyesinde eğitim gördüğü istatistiklere yansıdı. Bunu, yüzde 32,2 ile lise, yüzde 11,3 ile ön lisans, yüzde 10,1 ile lise altı, yüzde 2,6 ile de yüksek lisans ve doktora mezunu gazeteciler izledi.
İlan ve reklam sayısı düşerken bedeller arttı
2024 yılında yayımlanan resmî ilan ve reklamların bedeli 2023 yılına göre yüzde 90 oranında artarak toplam 3.985.113.210 Türk Lirası olarak gerçekleşti. Buna karşın 2023 yılında yayımlanan 158.221 adet ilan, yüzde 7,1 azalarak 2024 yılında 146.944 sayısına geriledi.
2024 yılındaki kamu desteğinin yüzde 84,5’ini resmî ilanlar, yüzde 15,2’sini resmî reklamlar, yüzde 0,3’sini de özel ilan ve reklamlar oluşturdu.