Rusya'nın Yekaterinburg kentinde haziran ayında iki Azerbaycan vatandaşının polis operasyonu sırasında hayatını kaybetmesi, Azerbaycan ile Rusya arasındaki diplomatik ilişkilerde büyük bir krize yol açtı. Azerbaycan, olayın ardından vatandaşlarının ölümünden sorumlu olanların cezalandırılmasını talep etti.
Olay, Yekaterinburg’da Ziyaddin ve Hüseyin Safarov isimli iki kardeşin, cinayet soruşturması kapsamında polis tarafından gözaltına alınmalarının ardından yaşamlarını yitirmesiyle başladı. Rus makamları kardeşlerden birinin kalp krizi geçirdiğini, diğerinin ölüm nedeninin ise araştırıldığını belirtirken, Azerbaycan tarafı iki kardeşin işkenceyle dövülerek öldürüldüğünü savunuyor.
2 Temmuz'da Azerbaycan, Bakü’deki Rus Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığı’na çağırarak, Rus polisinin "yasadışı faaliyetlerini" protesto etti. Açıklamada, Rus makamlarının verdiği bilgilerin, kurbanların bedenlerindeki ağır şiddet izleri ve adli tıp raporlarıyla çeliştiği vurgulandı. Bakü, bu olayın ikili ilişkileri zedelediğini belirtti.
Gerilim tırmanıyor: Gözaltılar ve karşılıklı suçlamalar
Olayların ardından Azerbaycan, Rus devlet medyasına çalışan bir gazeteciyi sahtecilik suçlamasıyla, 15 Rus vatandaşını ise uyuşturucu ve siber suçlarla ilgili gerekçelerle tutukladı. Ayrıca, Rusya’nın Bakü’deki “Rus Evi” isimli kültür kurumu kapatıldı ve Rus devlet kanalı Sputnik’in faaliyetlerinin durdurulması istendi. 30 Temmuz’da polis, Sputnik ofisine baskın düzenleyerek ofis müdürü Igor Kartavik ve çalışan Yevgeni Belousov’u gözaltına aldı.
Rusya ise “bilinmeyen aktörlerin” iki ülke ilişkilerini zedelemeye çalıştığını savundu. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, Sputnik radyosuna yaptığı açıklamada, “İlişkileri bozmaya çalışanlar dikkatli olmalı, dostane ilişkiler bizim için çok önemli” ifadelerini kullandı.
Azerbaycan bölgede yükseliyor
Uzmanlara göre Azerbaycan’ın bu denli sert tepki vermesi, bölgedeki değişen güç dengeleriyle bağlantılı. Bakü’nün 2020 yılında Ermenistan’a karşı kazandığı savaş sonrası bölgesel bir lider olarak konumlandığına dikkat çekiliyor. Azerbaycan, ekonomik ve askeri kapasitesiyle Ermenistan ve Gürcistan’ın toplamından daha büyük bir güce sahip.
Rusya’nın 2022 yılında Ukrayna’yı işgali ise Moskova’nın Güney Kafkaslar’daki etkisini zayıflattı. Tarihçi Tom de Waal, “Rusya artık Güney Kafkaslar’da sert gücünü sürdürecek durumda değil” derken, Carnegie Berlin'den Zaur Şiriyev ise Azerbaycan’ın Moskova’nın bölgesel liderliğine meydan okuduğunu söylüyor.
Aliyev: Suç kabul edilsin, kapsamlı soruşturma yapılsın
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya’dan yaşanan olayın sorumluluğunu üstlenmesini ve kapsamlı bir soruşturma yürütülmesini talep etti. Vladimir Putin’in özür dilemesine rağmen, bu Bakü tarafından yeterli bulunmadı. Geçmişte benzer olaylarda gösterilmeyen sert tepkiler, bu kez Azerbaycan’ın pozisyonunu net bir şekilde ortaya koyması olarak yorumlandı.
Gözlemciler, Azerbaycan'ın Rusya ile mesafesini açarken Batı'yla ilişkilerini dengelemeye çalıştığını, bu sürecin bölgedeki yeni güç mimarisini şekillendirdiğini belirtiyor.
