Çanakkale’nin Gökçeada ilçesinde yer alan Uğurlu-Zeytinlik yerleşiminde 15 yıldır sürdürülen arkeolojik kazılar, Ege adalarının tarihine ışık tutan çarpıcı bir keşfe sahne oldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izin ve maddi destekleriyle yürütülen çalışmalarda, bölgenin Ege adaları içinde besin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı ilk köy yerleşimi olduğu ortaya çıktı.
Bölgede 6 farklı kültür katı bulundu
Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada’daki Uğurlu-Zeytinlik Höyüğü, Doğu Ege adalarında şimdiye kadar bilinen en erken Neolitik Çağ yerleşmesi olarak öne çıkıyor. Yapılan kazılarla birlikte bölgede tam 6 farklı kültür katı tespit edildi.
En erken kültür katı olan VI. Kat, MÖ 6800-6600 yılları arasındaki Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a tarihleniyor. Bu dönemde henüz çanak çömlek üretiminin başlamadığı biliniyor. İlk seramik örnekleri ise MÖ 6600 yıllarında, V. Kültür Katı’nda ortaya çıkıyor ve bu kat MÖ 6500-5900 yıllarına tarihleniyor.
IV. Kültür Katı, Neolitik Dönem’in son evresi olan MÖ 5900-5500 yıllarını kapsarken, III. Kültür Katı Neolitik ile Kalkolitik Çağ arasında bir geçiş sürecine işaret ediyor ve MÖ 5500-4900 yıllarına tarihleniyor. Bu katman, yerleşimin büyüdüğü ve ilk şehircilik izlerinin görüldüğü evre olarak dikkat çekiyor.
Yerleşmedeki son dönem olan II. Kültür Katı ise MÖ 4500-4300 yıllarına tarihleniyor.
Ege adalarındaki ilkler
Kazı çalışmaları, aynı zamanda çanak çömlek üretimi, metalürji, anıtsal mimari ve şehirleşme gibi pek çok gelişmenin Ege adalarında ilk defa bu yerleşimde ortaya çıktığını gösteriyor. Uğurlu-Zeytinlik, yalnızca Türkiye arkeolojisi için değil, aynı zamanda Avrupa’da Neolitik yaşam biçiminin nasıl başladığını anlamak açısından da kilit bir öneme sahip.
İlk olarak 1998 yılında tespit edilen höyük, 2009 yılından bu yana Akdeniz Üniversitesi adına Prof. Dr. Burçin Erdoğu başkanlığında kazılıyor.
