Kanada'nın kuzeyindeki Arktik bölgesinde bulunan 24 milyon yıllık fosilleşmiş bir gergedan dişi, bilim dünyasında heyecan yarattı. Danimarka Kopenhag Üniversitesi’ne bağlı Globe Enstitüsü’nden Dr. Ryan Sinclair Paterson’un öncülüğünde yürütülen çalışmada, bu antik dişten korunmuş protein dizileri başarıyla ayrıştırıldı.
Araştırmacılar, diş minesi içinde hapsolmuş yedi farklı proteini analiz ederek, bu moleküllerin şimdiye dek tespit edilen en eski detaylı protein dizileri olduğunu ortaya koydu. Elde edilen proteinlerin, bilinen en eski DNA örneklerinden yaklaşık 10 kat daha eski olduğu belirtildi.
Paleoproteomik ile zamanın ötesine yolculuk
Bilim insanları, ‘paleoproteomik’ adı verilen ve antik proteinleri inceleyen bu alanda yürütülen çalışmaların, kadim canlıların evrimsel geçmişine ışık tuttuğunu belirtiyor. Proteinlerin, DNA’ya kıyasla çok daha dayanıklı olması; yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve hatta cinsiyet gibi bilgilerin gün yüzüne çıkarılmasını mümkün kılıyor.
Araştırmaya katkı sunan Prof. Enrico Cappellini, bu gelişmenin tesadüfi bir keşif olmadığını vurgulayarak, “Benzer protein örneklerine başka fosillerde de ulaşabiliriz. Belki bir gün dinozorlar hakkında bile detaylı protein verileri elde edebiliriz,” ifadelerini kullandı.
Gizemli gergedanın soyağacı belirlendi
Elde edilen protein dizilimleri, bu gizemli gergedanın yaklaşık 41 ila 25 milyon yıl önce, günümüz gergedanlarının atalarından ayrıldığını gösterdi. Dr. Paterson, “Buzul çağında yaşamış yünlü gergedanlar ya da dev boynuzlu Sibirya tek boynuzlusu gibi türlerle karşılaştırarak, bu antik canlının evrim ağacındaki yerini saptayabildik,” dedi.
ABD’deki Chicago Field Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr. Evan Saitta ise, tropikal kuşaklarda proteinlerin bu kadar iyi korunmuş olmasının şaşırtıcı olduğunu belirterek, “Bu bulgular son derece dikkat çekici, ancak benzer örneklerle desteklenmesi gerekiyor,” yorumunu yaptı.
